publikacje

Wróć do listy

Warszawa moich wspomnień

„Warszawę pamiętam od najwcześniejszych lat mojego życia, to jest od ostatniej ćwierci wieku XIX. Urodziłam się wprawdzie i wychowałam w Krakowie, ale moi rodzice pochodzili, jak to się mówiło wówczas »z za kordonu« , a matka całą rodzinę (chociaż pochodzenia kresowego) miała w Warszawie i odwiedzała ją co roku wraz ze mną”. Autorka opisuje dziewiętnastowieczną Warszawę, lecz co chwila zestawia ją z Krakowem. Warszawa była idealna, była wzorem patriotyzmu, a Kraków nastawiony austriacko. Autorka swoją miłość do Warszawy zawdzięcza rodzicom – głównie matce.

publikacje

Wróć do listy

Kanwa i na kanwie

Zasób składa się ze wspomnień wojennych Adama Uziembły, które zostały zredagowane oraz uzupełnione przez Anielę Uziembło, córkę autora. Wspomnienia rozpoczynają się od krótkiego życiorysu Adama Uziembły, który spisał swoją relację w latach 60. XX w.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia z Placu Napoleona

Wspomnienia otwiera opis okolic Poczty Głównej przy Placu Napoleona w Warszawie wraz ze znajdującą się naprzeciw gmachu bombą przeciwlotniczą. Autorka wskazuje ją jako jedno z ulubionych miejsc spotkań młodzieży szkolnej przed wojną. Opisuje dalej obraz placu po kapitulacji wraz z informacją, że w miejsce bomby okupant wstawił mapę z sukcesami wojennymi nazistów. Dalej autorka opisuje początek powstania warszawskiego: „I nagle z ulicy Mazowieckiej padły pierwsze strzały, momentalnie cały plac opustoszał”. Opis powstania jest bardzo emocjonalny, autorka opisuje zasługi powstańców.

publikacje

Wróć do listy

Nasza kamienica

Wspomnienia rozpoczyna bogaty w szczegóły architektoniczne opis kamienicy, w której mieszkała autorka oraz budynków sąsiadujących. Opisuje relacje między mieszkańcami: „Do czasów wojny w kamienicy nie było wspólnego życia. Lokatorzy raczej nie znali się między sobą. Lepiej znały się służące...” Autorka dostrzega, że po wybuchu wojny stosunki między sąsiadami zacieśniły się. Okazywali sobie wzajemną pomoc, mieli wspólne troski.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Ilony Cukier

Ilona Cukier opisuje ostateczną likwidację krakowskiego getta, która rozpoczęła się 13 marca 1943 r.: selekcje, egzekucje, a także transporty do obozów zagłady (Bełżec,Treblinka, Majdanek) oraz do obozu pracy w Płaszowie. Pozostała część relacji jest poświęcona obozowi w Płaszowie. Autorka przypomina o niewolniczej pracy, głodzie, karach chłosty, rozstrzeliwaniu więźniów. Zapamiętała kilka egzekucji w obozie, m.in. powieszenie siedemnastolatka za śpiewanie rosyjskich pieśni i młodej kobiety za próbę ucieczki.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienie o córce Halinie Grabowskiej

Wspomnienia są kompilacją relacji Zofii Zajchowskiej, jej znajomych oraz fragmentów dziennika córki Zajchowskiej – Haliny Grabowskiej (pseud. Zeta, Ludwika, Ewa Poraj), żołnierki Armii Krajowej, członkini Batalionu „Parasol”.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Haliny Schütz

Rodzina Haliny Schütz wyjechała z Lwowa do Krakowa w połowie 1941 r. (po zajęciu Lwowa przez Niemców i przed utworzeniem getta), wszyscy mieli tzw. „aryjskie papiery” i zamieszkali osobno (autorka, matka, ojciec, babcia). Byli szantażowani przez szmalcowników. 1 sierpnia 1943 r. Halina Schütz odwiedziła babcię i obie zostały aresztowane. Podczas przesłuchań przyznały się, że są Żydówkami, jednak zataiły pokrewieństwo, a Halina, wypytywana o miejsce zamieszkania rodziców, podawała zmyślone adresy. Autorkę i jej babcię wywieziono do obozu w Płaszowie.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Marii Lejman

Maria Lejman (w relacji adnotacja: „aryjka”) opisuje losy swojego męża, adwokata żydowskiego pochodzenia, aresztowanego przez gestapo 28 kwietnia 1942 r. w Krakowie. Podczas rewizji w mieszkaniu Lejmanów Niemcy wypytywali o brata męża (Bronisława), działającego w podziemiu, odpowiedzialnego za wystawianie fałszywych dokumentów i wysyłanie za granicę ludzi poszukiwanych przez okupanta. Niemcy zarekwirowali dokumenty i pieniądze, córka Lejmanów została popchnięta przez jednego z gestapowców, aż straciła przytomność, a męża Marii osadzono w więzieniu na Montelupich, następnie w Tarnowie.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Irmy Laksberger

Irma Laksberger w 1940 r. wyjechała wraz z mężem z Krakowa do Prokocimia, a następnie do Wieliczki. Jej mąż pracował w niemieckiej firmie, która od 1942 r. zaczęła zatrudniać kobiety, ale część z nich, powyżej trzydziestego piątego roku życia, odsyłano do krakowskiego getta. Autorka pracowała w kuchni. Opisuje egzekucje w Julagach (niemieckich obozach pracy dla Żydów na terenie Krakowa) w Płaszowie, Prokocimiu, Bieżanowie, a także przypomina sylwetki komendantów i strażników tych obozów.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Reny Taubenblatt z obozów pracy w Skarżysku-Kamiennej i Lipsku

Tekst otwierają informacje dotyczące wysiedlenia Autorki z lagru w obozie pracy Płaszów do Skarżyska-Kamiennej (dwa dni oczekiwania na transport i dwudniowa droga w zatłoczonych wagonach).

Opis zabudowań fabrycznych w obozie pracy w Skarżysku-Kamiennej (Hasag). Autorka zapisała, że w obozie znajdowały się trzy oddziały – A, B i C. Przydzieloną ją do pierwszego z nich, w C panowała epidemia, której ofiarami padała większość więźniów. Lakoniczny opis samego lagru.

Strony