publikacje

Wróć do listy

List Ludwiki Juras-Smith do Henryka Samsonowicza

List kierowany jest do Ministra Edukacji Narodowej, Henryka Samsonowicza. Autorka opisuje w nim swoją aktywność nauczycielską i wojenne losy. Jednocześnie zwraca się o zadośćuczynienie doznanym w życiu krzywdom. Pochodzi ze Stryja k. Lwowa, ale w ostatnich dniach sierpnia 1939 r. przybyła do Krakowa, by odbyć studia na ostatnim roku na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wybuch wojny pokrzyżował jej plany i już 4 września musiała opuścić dom studentek przy pl. Jabłonowskich. Został on przekształcony w szpital polowy.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Tauby Zyslowitz

Relacja bez daty, prawdopodobnie powstała w 1945 lub 1946 roku, dotyczy wydarzeń z okresu od 1939 do 1945 roku.

Tekst otwierają informacje o przeprowadzce Autorki, we wrześniu 1939 roku, do rodziców mieszkających w Wieliczce. Zanotowała, że zaraz po wejściu do miasta wojsk niemieckich zaczęły się prześladowania ludności żydowskiej. Doszło do masowych egzekucji, przeprowadzano łapanki na ulicach. Kobieta zapisała, że nie utworzono getta w Wieliczce uważając miasto za zbyt małe.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Frydy Kiwetz

Fryda Kiwetz przebywała w obozie Płaszów (wcześniej w krakowskim getcie), pracowała w fabryce naczyń emaliowanych Schindlera od 1942 r., gdzie zatrudniano zarówno Polaków, jak i Żydów. Schindler wywarł na niej wrażenie mądrego, uprzejmego człowieka, który „umiał pozyskać ludzi”. Zaufanym współpracownikiem właściciela fabryki był Żyd Bankier. Wspomina, że pewnego dnia Schindler nakazał dziennej zmianie zostać na noc na terenie zakładów, a potem okazało się, że w tym czasie w getcie przeprowadzono akcję likwidacyjną. W 1943 r.

publikacje

Wróć do listy

Ostatnie Życzenie – Ostatni Rozkaz

List napisany w krakowskim getcie, którego autorkami były uczennice i nauczycielki szkoły żydowskiej Beit Jakow. Pierwsza część zawiera przemyślenia z „ostatnich czterech miesięcy”. Autorki stwierdziły, że umiały dumnie żyć, więc będą godnie umierać. List spisała jedna z dziewcząt, na kilka godzin przed śmiercią ich wszystkich, w czasie akcji likwidacyjnej getta (27 lipca 1942). List-testament był adresowany do rabina dra Izaaka Lewina w Nowym Jorku (przez Szwajcarię). Stamtąd miał być przesłany do Palestyny i opublikowany w miesięczniku „Pardes".

publikacje

Wróć do listy

Gerätelager na Zabłociu

Relacja Haliny Nelken dotyczy obozu na krakowskim Zabłociu (podobozu Płaszów) Nachrichten Gerätelager der Luftwaffe, położonego niedaleko Deutsche Emailwarenfabrik Oskara Schindlera (ul. Lipowa 4). Autorka stwierdziła, że panowały tam znośne warunki w porównaniu z Płaszowem. Komendantem był pilot, kapitan Fischer, który codziennie przeprowadzał inspekcje, potem znikał, a podczas jego nieobecności zawiadywał „dziadyga Oberfeld”. Poza nim we znaki dawali się jeszcze dwaj wojskowi: Gips i Pleissner, którzy m.in.

publikacje

Wróć do listy

List Jadwigi Jeleniewskiej do Krzysztofa Jasiewicza

List adresowany do prof. Krzysztofa Jasiewicza z Instytutu Studiów Politycznych PAN – jednego z organizatorów konkursów Archiwum Wschodniego na wspomnienia Polaków ze Wschodu. Autorka, odpowiadając na komunikat w „Prawie i Życiu”, przesyła swoje wspomnienie na temat przesiedleń Polaków. Postrzega siebie jako osobę, która zna bardzo dobrze stosunki polsko-litewskie w związku z osobistą biografią. Wychowała się w Wilnie, w 1945 r. została przesiedlona do Krakowa. Dodaje, że może dosłać kopie dokumentów z tajnych studiów w Wilnie, gdzie studiowała medycynę i historię sztuki.

publikacje

Wróć do listy

Bożena Krzywobłoch-Tywonicz do Żanny Kormanowej, 16.09.1957

List w sprawach naukowych. Autorka otrzymała wiadomość Kormanowej tuż przed wyjazdem na urlop do Krakowa. Przeprowadziła pierwszą kwerendę bibliograficzną, ale było to utrudnione z powodu zamkniętych bibliotek i archiwów. Sądziła, że rozumie uwagi Kormanowej w kwestii ikonograficznego opracowania podręcznika i obiecała, że postara się je zrealizować. Największe trudności sprawiało jej zdobycie fotografii mieszkań robotniczych, chciała zastąpić je rysunkami Michała Andriolliego, Franciszka Kostrzewskiego, czy Henryka Pilattiego.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Janiny Rymszy

Janina Rymsza opisuje swoje życie w Polsce Ludowej i porównuje je do czasów po transformacji. Zaczyna od historii swoich rodziców i czasów przedwojennych. Urodziła się w 1925 r. w bardzo biednej rodzinie wiejskiej. Oboje rodzice byli sierotami. Gdy się pobrali, nie mieli nic. Latem mieszkali w wynajętej szopie, zimą u kogoś w kuchni. Wynajmowali się do pracy u bogatych gospodarzy. W momencie urodzenia Janiny ojciec był w wojsku w Korpusie Ochrony Pogranicza w Zaleszczykach, skąd wrócił po dwóch latach. Ok. 1929 r.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Matyldy Löw

Matylda Löw opisuje funkcjonowanie żydowskiego szpitala w getcie krakowskim. Szpital był przebudowywany przed wybuchem wojny, a po utworzeniu getta mieścił się w dawnym budynku policji. Prace adaptacyjne trwały rok. W szpitalu odbywały się konsylia (z udziałem polskich lekarzy), była porodówka i sale operacyjne.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Róży Geisler

Relacja powstała w 1945 roku, obejmuje wydarzenia z 1942 roku.

Tekst otwiera informacja dotycząca siostry Autorki, która we wrześniu 1942 roku miała poznać Żyda mogącego przewieźć obie kobiety do Krakowa. Wywiązał się z umowy, dowożąc obie w pewnym odstępie czasu. W Krakowie kobiety zdołały się odnaleźć i jakiś czas błąkały po noclegowniach. Autorka znalazła pracę w mleczarni – z ogłoszenia w gazecie.

Strony