Jesienią 1914 r. Żółtowscy zmuszeni zostali do pozostania na Litwie. Przebywali w rodzinnym domu Janiny w Bolcienikach. Czas upływał spokojnie na spotkaniach z rodziną i zwykłych zajęciach. Janina spotkała się m.in. z ciotką Lelą (Adelą Kieniewicz), ciocią Klosią (Klotyldą Potworowską), Dziunią (Jadwigą Łopacińską) i swoim dawno niewidzianym kuzynem, Lukiem (Ludwikiem Chomińskim). Chomiński był zafascynowany polityką i gospodarką. Janinę coraz bardziej męczyła rozmowy z nim.

Dziennik obejmuje rok 1905 i początki 1906. Autorka dużo miejsca poświęciła opisom krajobrazów i otoczenia. W dzienniku snuła rozważania na temat swoich przyszłych dzieł literackich; pomiędzy krótkimi wpisami dotyczącymi bieżących wrażeń zamieszczała fragmenty pisanej przez siebie powieści. Diarystka opisała niedawne przebudzenie swoich silnych uczuć patriotycznych pod wpływem zamiłowania do historii, a także swoje szczególne zainteresowanie kulturą antyczną i średniowieczną.